Artikelindex
Staan er straks nog kruiden in de rekken?
Onlangs schreven we een uitvoerige bijdrage over duiventheeën. Duiventhee is een geliefd product bij heel wat melkers. Maar voor hoe lang nog? Hoe lang mogen gezondheidsbevorderende kruiden en kruidenmengelingen nog in de rekken staan?
In het geniep
Waar het over gaat? Ha, over een Europese verordening die op geniepige wijze de hele kruidengeneeskunde een kolossale loer gaat draaien.
Waar het allemaal om draait? Het gaat om een Europese "richtlijn" 2004/24/EC die zoals de naam laat vermoeden haar ingang vond in 2004, meer bepaald in april 2004. "So what?" hoor ik je denken, "dat is 7 jaar geleden..."
Het venijn zit hem in de kleine lettertjes: de Europese richtlijn voorzag in een gedoogperiode van 7 jaar waarin alle leveranciers de tijd kregen om zich in regel te stellen. Welnu: deze gedoogperiode verloopt op 30 april 2011 en dat is niet lang meer.
THMPD
De Richtlijn is beter bekend - niet bij het grote publiek weliswaar - onder de codenaam THMPD, afkorting voor "Traditional Herbal Medicinal Products Directive" ofte " Richtlijn voor traditionele geneeskrachtige kruidenproducten".
Wat staat er dan wel in de Richtlijn?
- In wezen komt het erop neer dat alle kruiden (look, boerenwormkruid, munt, kamille...) en andere natuurlijke middelen waaraan gezondheidsbevorderende of ziekteremmende krachten worden toegedicht, vanaf 1 mei 2011 zullen gelijkgesteld worden met geneesmiddelen en aan dezelfde regels zullen onderworpen worden.
- de begrippen "gezondheidsbevorderende of ziekteremmende effecten" worden heel ruim gedefinieerd met inbegrip van alle farmacologische, immunologische of metabolische acties.
- dat betekent dat alle kruiden en kruidenproducten waaraan geneeskrachtige effecten worden toegeschreven, aan dezelfde erkennings- en registratieprocedures worden onderworpen als farmaceutische producten.
- dit is de doodsteek voor kruidengeneeskunde als je weet dat een erkenningprocedure voor 1 middel maanden tot jaren duurt en tussen de 50.000 en 100.000 euro kost. Welke kruidenboer zal dat willen en kunnen ophoesten? Alleen al de handleiding die de procedure beschrijft zou 500 euro kosten...
Voor ons welzijn
Wie beslist nu zoiets, zal je je afvragen. Ja dat zijn Europese commissies die vandaag deskundig zijn in mestoverschotten, morgen in de veiligheid van elektrische onderdelen en die tussendoor ook wat besluiten formuleren voor de gezondheid en het algemeen lichamelijk welzijn.
Want, oh ja, de verordening over de geneeskrachtige kruiden is bedoeld voor het algemeen welzijn, zeg maar om de mensheid te beschermen tegen kwakzalverij. Een mooie doelstelling, ware het niet dat in deze het kind met het badwater wordt weggegooid. Want de verordening verbiedt niet alleen kruidenproducten waar een zweem van verdachtheid rond hangt, maar ook in een trek alle kruidenmiddelen, ook deze die al eeuwen of zelfs millennia hun waarde bewezen. En bij deze laatste denken we aan traditionele middelen van de Amazone Indianen, uit de Ayurveda (hindoe geneeskunde), uit de traditionele Chinese geneeskunde enz.
De definities van natuurlijke middelen zijn zo ruim opgesteld dat je zelfs niet meer van (bron)water mag zeggen dat het goed is voor de gezondheid of het wordt een geneesmiddel en dus onderworpen aan de nieuwe reglementering. Ook de kruidenier mag niet meer beweren dat look bloedzuiverend is, of hij verkoopt een geneesmiddel en kan zich maar beter in orde stellen met de Europese commissie... Te gek voor woorden.
Welke zijn de eisen?
Hoe kun je nu desgevallend een kruidenmiddel laten registreren?
Dat het veel tijd en geld kost, zegden we al. Maar lang niet alle middelen zullen de erkenning kunnen vast krijgen:
- een eerste criterium stelt dat het om traditionele middelen moet gaan die al minstens 30 jaar met succes gebruikt zijn, waarvan minstens 15 jaar in Europa. Nieuwe producten of combinaties kunnen het hier al moeilijk mee krijgen. Deze eis is in elk geval een fameuze discriminatie voor de traditionele middelen uit andere niet-Europese eeuwenoude culturen;
- de geneeskrachtige werking van de te erkennen middelen moet kunnen bogen op een degelijk onderbouwde reputatie (de werking moet als het ware "bewezen" zijn in de praktijk);
- de kruidenmiddelen worden aan alle strenge productie-eisen van de farmaceutische middelen onderworpen: stabiele samenstelling, zuiverheid van het product... Uiteraard is dit voor de meeste kruidenmiddelen meestal onhaalbaar, omdat de natuur nu eenmaal niet op die klinische manier werkt... Overigens is het overdreven zuiveren van natuurlijke middelen een beetje een contradictie in de termen. Hoe natuurlijk zijn ze dan nog?
- kruidenmiddelen zullen enkel mogen verkocht worden voor onbeduidende kwalen zoals verstopping, slijmen enz. Kruiden worden volledig weggehaald uit de sfeer van de mogelijke genezing van ziektebeelden als hoge bloeddruk, diabetes, nierinsufficiëntie en noem het maar. In duiventermen spreken we dan over zachtere pluimen, minder pelletjes, warme pootjes en meer van die "onschuldige" effecten;
- kruidenmiddelen die toezicht vragen van een verzorgende arts zullen sowieso verboden worden wegens onveilig in de vrije handel.
De goedkeuring wordt autonoom toegekend door de "specialisten" van de THMPD-commissie binnen de EU. Het is niet denkbeeldig dat zij eerder te rade zullen gaan bij de farma-industrie dan bij erkende kruidenspecialisten...
Achterpoortje
Er moeten toch achterpoorten zijn, zul je denken.
Tegen één achterpoort heeft de verordening zich al ingedekt: de Richtlijn stelt zich boven alle andere Europese of lokale regelgeving (handelswetten, regelgeving rond voedingsmiddelen...) zodra er sprake is van geneeskrachtige werking (in de ruime betekenis).
Volgens de letter van de nieuwe wet zullen kruidendokters geen niet-geregistreerde kruiden of kruidenpreparaten meer mogen voorschrijven. En vermits er haast geen geregistreerde middelen zijn, zou dit de definitieve doodsteek zijn voor de nu al zwaar geviseerde alternatieve geneeskunde. De klassieke geneeskunde en de farmaceutische industrie halen hier dus bij monde van de Europese commissie een grote slag thuis.
Wat nu?
Gaan kruiden, kruidenproducten en kruidenmengelingen nu uit de rekken verdwijnen? Ik weet het niet. Ik ben geen jurist en weet niet hoe dwingend deze Europese regelgeving is en in welke mate er zal gecontroleerd worden in de praktijk. Ik kan me ook niet voorstellen dat leveranciers van kruiden en geneeskrachtige natuurmiddelen gedurende de voorbije 7 jaar geslapen hebben en zich niet op één of andere manier ingedekt hebben tegen de komende vervaldatum van de gedoogperiode.
Ik vermoed dat het spel zal gespeeld worden in de finesses van de woordenkramerij: wat je mag beweren over de aangeboden middelen en wat niet. De tendens is er in elk geval al vele jaren dat er gesproken wordt over "voedingssupplementen" in plaats van gezondheidsbevorderende middelen. In elk geval zullen zware gezondheidsbevorderende claims op verpakking, in folders op websites enz. definitief moeten verdwijnen.
Tot nader order moeten we ons wellicht geen te grote zorgen maken, maar het is weer eens bewezen dat de menselijke keuzevrijheid serieus wordt ingeperkt onder het mom van een beschermende maatregel voor het "algemeen belang". Toch is het niet denkbeeldig dat bepaalde kruidenmiddelen in de illegaliteit zullen terecht komen en dus uit de rekken gaan verdwijnen.
Nawoord
Als het nu 1 april geweest was in plaats van 30 april, hadden we met zijn allen gedacht aan een reusachtige aprilgrap. Maar het is bittere ernst.
Natuurlijk blijft niet iedereen bij de pakken zitten. Over heel Europa is een petitie aan de gang om de gekozenen in de EU vooralsnog tot betere (?) inzichten te brengen.
De petitie vind je op
http://www.gopetition.com/petition/39757.html
Ik heb ze alvast ondertekend.
Meer uitleg over de problematiek vind je nog op
